PRZYCZYNY BRAKOWANIA CIELĄT RAS MIĘSNYCH Cz. 2

blogentry-18601-0-26191900-1381216853.jpg
Bartosz Kłos, Blattin Polska

W poprzedniej części opisane zostały elementy związane z kondycją krów, porodem, żywieniem krów i cieląt w produkcji bydła opasowego. W tym numerze kontynuujemy temat cieląt ras mięsnych.

blogentry-45062-0-76867600-1377687882_thumb.jpg



System utrzymania i warunki zoohigieniczne
W celu zapewnienia optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju cielętom, w strefie klimatu umiarkowanego zaleca się następujące systemy utrzymania:

a) w zimowym utrzymaniu
- bez pomieszczeń inwentarskich- dla stad bydła mięsnego ras pierwotnych, dobrze przystosowanych do regionalnego środowiska, które mają dostęp do dużych obszarów trwałych użytków zielonych, z alternatywą budowy szop lub zadaszeń-głównie dla cieląt, z urodzeń w sezonie zimowym (należy wtedy pamiętać o bardziej obfitym ścieleniu słomą)

- z „lekkimi” pomieszczeniami na głębokiej ściółce, z systemem utrzymania wolnostanowiskowego lub wolnowybiegowego, ze stałym dostępem do obszernych okólników lub do wybiegów. W systemie tym dla krów matek oraz ocieleń w okresie zimowym zaleca się adaptacje starych budynków inwentarskich: szop, wiat lub stodół na obory głębokie, ścielone słomą, otwarte- z nieograniczonym dostępem do okólników. Budynki te w razie potrzeby można dowolnie podzielić przenośnymi przegrodami, na co najmniej 3-4 sektory:

  • dla krów przed ocieleniem,
  • sektor stanowisk porodowych, porodówek (w sezonie ocieleń)- mogą być pojedyncze lub grupowe, ważne jednak jest to aby krowy tam się znajdujące miały cały czas kontakt ze stadem. Na matkę z cielęciem przypada tu 8-9 m2. Należy pamiętać o obfitym ścieleniu słomą, zabezpieczeniu przed przeciągami, oraz swobodnym dostępie do paszy i świeżej wody. Najczęściej zwierzęta spędzają tu ok. 7 dni, ponieważ tyle potrzeba na umocnienie więzi pomiędzy krową, a cielęciem,
  • sektor dla krów z cielętami- w dużych stadach w celu łatwiejszej kontroli zaleca się podzielenie stada na podgrupy po ok. 20 szt. W tej grupie cielęta przebywają aż do odsadzenia, czyli do 7-8 m-ca życia, większość czasu spędzając na pastwisku,
  • sektor dla młodzieży- najlepsze warunki zapewnia grupowe utrzymywanie. Po odsadzeniu zwierzęta są dzielone ze względu na płeć i masę ciała, trafiając do odpowiednich grup. W zależności od wielkości stada, grupy te powinny liczyć od 4 do 20 sztuk,
  • sektor dla buhaja lub buhai- zlokalizowany poza sektorem krów z cielętami. Należy pamiętać o minimalnej powierzchni 10 m2.


blogentry-45062-0-51067200-1377687883_thumb.jpg



B) w letnim utrzymaniu (sezonie pastwiskowym)

W okresie tym nie zaleca się przetrzymywania zwierząt w szopach lub wiatach, tylko na dużych kompleksach pastwisk. Zasadne jest budowanie lekkich wiat lub szop pastwiskowych, przede wszystkim dla cieląt, z możliwością ich dokarmiania, a także dla prowadzenia zabiegów zootechnicznych lub weterynaryjnych, oceny i selekcji zwierząt, ich załadunku i rozładunku na środki transportu.
Bydło mięsne bardzo dobrze znosi niskie temperatury, lecz trzeba uchronić je przed przeciągami. Nawet cielęta po kilku dniach od ocielenia mogą wraz z matkami przebywać cały czas na zewnątrz. Bydło mięsne ma bardzo silnie rozwinięty instynkt stadny, macierzyński i obronny. Natomiast bardzo źle toleruje pomieszczenia zamknięte, słabo wentylowane i ciemne. Najważniejsze dla tego rodzaju bydła jest to, aby mieć możliwość wolnego i swobodnego poruszania się, jednocześnie mając stały kontakt ze stadem.
Zimą należy pamiętać, aby w miarę możliwości pasza i woda były świeże i nie zamarznięte. W okresie zimy ważne jest również, aby legowiska były suche i ścielone, najlepiej większą ilością słomy, która zapewnia najlepszy komfort zwierzętom.
W pomieszczeniach inwentarskich gdzie utrzymywane są cielęta stężenie dwutlenku węgla nie może przekroczyć 3000 ppm, siarkowodoru 5 ppm, zaś amoniaku 20 ppm.


Choroby i schorzenia cieląt
Głównym problemem, w hodowli bydła mięsnego i to nie tylko w Polsce, lecz na całym świecie, są różnego rodzaju choroby cieląt. Powodują one bardzo duże straty ekonomiczne, opóźniając wzrost i rozwój młodych zwierząt, nierzadko doprowadzając do upadków.

Najczęściej pojawiając się problemy zdrowotne możemy podzielić na kilku grup, w zależności od momentu wystąpienia:
1) schorzenia związane z ciążą i porodem. Są to:

  • cielęta martwo urodzone;
  • syndrom słabego cielęcia;
  • zwierzęta z wadami wrodzonymi;


2) w późniejszym okresie życia najczęstszymi schorzeniami są biegunki;
3) problemem, które najczęściej występuje u cieląt starszych są schorzenia układu oddechowego

W przypadku ciężkiego porodu powodem śmierci cielęcia jest między innymi postępująca kwasica i niedotlenienie. Z reguły porody pośladkowe są trudniejsze i mogą spowodować śmierć płodu.

Syndrom słabego cielęcia charakteryzuje się tym, że noworodek rodzi się żywy, ale o bardzo słabej żywotności w związku z czym bardzo często pomimo opieki i pomocy w ciągu 1-2 dni pada.

Najczęstsze przyczyny to:
-ciężki poród
-źle udzielona pomoc porodowa
-zakażenie wirusami lub bakteriami
-zatrucia
-podawanie leków mających negatywny wpływ na rozwój i życie płodu

Występujący ciężki porób może być spowodowany kilkoma czynnikami:
-nieprawidłowym doborem buhaja do inseminacji lub krycia (cielęta po nim mają bardzo dużą masę urodzeniową)
-zbyt wczesnym dopuszczaniem jałówek do rozrodu (odpowiedni wiek ale za mała masa ciała)
-nadmiernym otłuszczeniem krów

Również cielęta mogą być przyczyną problemów porodowych poprzez nieprawidłowe ułożenie, położenie czy postawę noworodka w macicy matki. Wiele z tych sytuacji wymaga pomocy porodowej, która powinna zostać udzielona w porę i prawidłowo, a niektóre porody bezwzględnie wymagają interwencji lekarza weterynarii w celu pomyślnego rozwiązania.

Syndrom słabego cielęcia może wystąpić również jako efekt zakażenia matki i płodu przez wirusy lub bakterie. Wirusy które stanowią największe zagrożenie to wirus wywołujący zakaźne zapalenie krtani i tchawicy (IBR) oraz wirusową biegunkę bydła (BVD). Mogą one powodować zarówno śmierć zarodkową, poronienie oraz urodzenie się cielęcia o słabej żywotności. Obraz kliniczny jaki wystąpi po zakażeniu wcześniej wymienionymi wirusami jest uzależniony od tego czy krowa miała kontakt z tymi patogenami wcześniej oraz od okresu ciąży w którym dojdzie do infekcji. Najczęściej wystąpienie syndromu słabego cielęcia jest następstwem kontaktu z wirusem w ostatnich trzech miesiącach ciąży.

Natomiast bakterie odpowiedzialne za wystąpienie tego schorzenia to przede wszystkim Haemophilus somnus, Brucella abortus, Salmonella sp i inne. Mogą one powodować również poronienia (co zdarza się częściej) w ostatnich miesiącach ciąży. Należy pamiętać, że wiele z nich to także patogenny niebezpieczne dla człowieka, jak chociażby wspomniana bruceloza, nieuleczalna dla człowieka. Niektóre toksyny mogą doprowadzić do wystąpienia syndromu słabego cielęcia. Należą do nich zarówno te produkowane przez bakterie czy grzyby (mykotoksyny) jak równie substancje wytwarzane przez ludzi (np. środki ochrony roślin, metale ciężkie itp). W tym przypadku najczęściej dochodzi do ich zjedzenia i zatrucia się krów, a efekty zatrucia mogą pojawić się zarówno u nich jak i ich płodów. Możliwe jest również wystąpienie syndromu słabego cielęcia lub urodzenie zwierząt z wadami wrodzonymi na skutek podawania niektórych leków krowom będącym w ciąży. Najczęściej dochodzi do tego na skutek braku wiedzy i niekontrolowanego stosowania leków bez konsultacji lub nadzoru lekarza weterynarii, który powinien być najbardziej kompetentną osobą w takich przypadkach. Część leków powoduje powstanie wad rozwojowych lub śmierć płodu. Do najczęściej występujących wad wrodzonych u cieląt należą niedodma płuc, zmiany w mózgu, brak odbytu i wielokończynowość. Należy również pamiętać o genetycznym podłożu tych zmian do których może dojść przez nieuważne dobieranie buhajów do inseminacji lub krycie blisko spokrewnionych ze sobą zwierząt.

Biegunki u cieląt są główną przyczyną zachorowań a także upadków przed 6 miesiącem życia. W warunkach produkcyjnych śmiertelność cieląt po urodzeniu wynosi 10%-20%, a schorzenia przechodzi 30%-50%. Biegunki powodują patologiczne zmiany w nerkach, jelitach, wątrobie przez co uniemożliwiają w pełni wykorzystanie potencjału genetycznego zwierząt. Stanowią ponadto przyczynę poważnych strat ekonomicznych, z powodu zejść śmiertelnych, kosztów leczenia oraz słabszego rozwoju rekonwalescentów.

Brak właściwej odporności biernej u cieląt zwiększa poziom infekcji bakteryjnych i wirusowych objawiających się najczęściej biegunkami o ostrym przebiegu. Jednak mówiąc o śmiertelności cieląt trzeba zdać sobie sprawę, że padnięcie cielaka nie jest bezpośrednim efektem biegunki lecz wynika z odwodnienia organizmu i zaburzenia poziomu elektrolitów, spowodowanych biegunką. Cielęta w czasie biegunki przy niewłaściwej i zbyt późnej pomocy hodowcy mogą utracić nawet do 10-12% masy ciała w postaci płynu, co w efekcie prowadzi do odwodnienia organizmu i zaburzenia poziomu elektrolitów i w efekcie śmierci. Podstawową zasadą obowiązującą w walce z biegunkami u cieląt i innych zwierząt jest jak najszybsze nawodnienie organizmu i uzupełnienie poziomu elektrolitów.

blogentry-45062-0-43736600-1377687885_thumb.jpg



Przyczyny występowania biegunek u cieląt możemy podzielić na:

  1. Czynniki niezakaźne


• Trudne porody

• Zły status zdrowotny matek

• Nadmierne spożycie mleka( zwykle wskutek zbyt długich przerw w karmieniu), ponieważ nadmiar ulega fermentacji

• Warunki środowiskowe (zwłaszcza temperatura, czystość, wilgotność)

• Woda (nadmiar żelaza, manganu, azotynów)

• Żywienie (w tym dostęp do siary, jej jakość, pasze, toksyny)



Czynniki te są trudne do kontroli, jednak istniejąc obniżają odporność cieląt, stwarzając predyspozycje do większego ryzyka zachorowań. Nad to takie stado wymaga potem dodatkowej opieki i uwagi w celu zmniejszenia strat z powodu biegunek.

- Czynniki zakaźne

- Choroby wirusowa

1.BVD/MD (choroba błon śluzowych)

2.Coronawirus

3.Rotawirus

- Choroby pasożytnicze

1.Cryptosporidioza

2.Kokcydioza

3.Nicienie

- Choroby bakteryjne

1.Paratuberkuloza (choroba Jonego)

2.Yersinioza (Yersinioza enterocolitica)

3.Salmonelloza (Salmonella dublin)

4.Campylobacter jejuni

5.E.coli K99

Często popełnianym błędem przez hodowców jest ograniczenie się tylko do obserwacji stanu cielaka w ciągu pierwszych godzin lub pierwszego dnia od wystąpienia początkowych objawów biegunki. Należy pamiętać, że zbyt późna reakcja hodowcy znacznie zmniejsza możliwość skutecznego wyleczenia cielaka nawet z zastosowaniem środków farmakologicznych przez lekarza weterynarii
Profilaktyka
Działania profilaktyczne są najważniejszym elementem postępowania przeciwko schorzeniom biegunkowym cieląt i umożliwiają znaczne zminimalizowanie strat wynikających w trakcie tych chorób. Do najważniejszych zasad zaliczamy:
-czyste i obficie zaścielone słomą stanowisko porodowe;
-dezynfekcja obszaru rodnego i pępowiny;
-czyste klatki, pojemniki do odpajania;
-przestrzeganie zasad prawidłowego pojenia, np. odpowiednia ilość podana na jedno pojenie, odpowiednie wymieszanie i rozpuszczenie preparatu, prawidłowa temperatura pójła, itp.
-okresowa, regularna dezynfekcja pomieszczeń i ściółki dla zwierząt;
Natomiast schorzenia układu oddechowego opisywane jako "grypa cieląt" są wynikiem zakażenia powodowanego przez ponad 20 patogenów. Zakażenia te mogą utrzymywać się w stadzie nawet do 8 miesiąca życia, choć skutki przechorowania są stwierdzane dopiero u dorosłego bydła

Schorzenia te są bardzo groźne i występują u cieląt w wieku od 2 tygodni do 6 miesięcy. Często kończą się śmiercią po kilku dniach. U wielu jałówek, które przeżyły jej ostrą postać, powstałe trwałe zmiany w płucach, czynią je mniej przydatnymi w dalszej hodowli. Jak zostało już wcześniej wspomniane, wywoływane są przez wirusy i bakterie. Wystąpieniu tych schorzeń sprzyjają niekorzystne warunki utrzymania (duża wilgotność, przeciągi, brak światła, stęchłe powietrze, duże stężenie niekorzystnych gazów) oraz nieprawidłowe żywienie obniżające odporność organizmu.

Wypadki losowe
Często zdarza się, że cielęta ulegają losowym, nieszczęśliwym wypadkom. W wyniku nieuważnej obsługi, nerwowego i niewłaściwego podejścia do zwierząt oraz wielu innych przyczyn, cielęta ulegają licznym złamaniom, zwichnięciom i innym różnego rodzaju urazom. Powoduje to również obniżenie efektywności odchowu, a w wielu przypadkach wypadki te kończą się upadkami cieląt.

Jest bardzo wiele, ważnych elementów, na które trzeba zwrócić uwagę, jeżeli chce się osiągać zadowalające wyniki produkcyjne w stadzie bydła mięsnego. Grupa cieląt stanowi w największym stopniu o opłacalności tej produkcji, dlatego uważam że warto poświęcić im trochę więcej uwagi, ponieważ zaowocuje ona wymiernymi korzyściami w naszych portfelach.


Artykuł powstał we współpracy z dr Maciejem Adamskim z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
Blattin


0 komentarzy


Rekomendowane komentarze

Brak komentarzy do wyświetlenia.

Bądź aktywny! Zaloguj się lub utwórz konto

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony

Utwórz konto

Zarejestruj nowe konto, to proste!

Zarejestruj nowe konto

Zaloguj się

Posiadasz własne konto? Użyj go!

Zaloguj się
×
×
  • Utwórz nowe...
Agrofoto.pl Google Play App

Zainstaluj aplikację
Agrofoto
na telefonie

Zainstaluj